Op de Helen Parkhurst Daltonschool, een Technasium uit Almere, staat Onderzoek en Ontwerpen (O & O) centraal. Leerlingen werken vaak in teamverband projectmatig aan actuele, bèta technische opdrachten uit de praktijk en doen onder andere onderzoek naar klimaatverandering. Zo onderzoeken ze de hoeveelheid microplastics in het water van het Markermeer. Maaike Albrecht-Vollebregt, docent Biologie – O&O ging met een groep leerlingen op Plastic Soup Expeditie met de Actia. Een leuke én leerzame ervaring over het probleem van microplastics in het water. Bekijk de video, of lees het ghele verhaal.

Video Onderzoek naar Microplastics in het water van het Markermeer

Waarom onderzoek naar microplastics in het water?

“Om meer bewustwording te creëren rond klimaatverandering kunnen leerlingen op de Helen Parkhurst-school onderzoek doen naar verschillende onderwerpen, zoals fijnstof in de lucht, het effect van groen op de luchtkwaliteit in het klaslokaal, plastic op straat en microplastics,” vertelt Maaike Albrecht-Vollebregt, docent Biologie – O&O en expertdocent bij GLOBE. In die rol heeft ze ook meegeschreven aan het lesmateriaal van GLOBE en Plastic Soup Foundation.

“Jongeren zijn zich steeds bewuster van de veranderingen in het milieu. Het onderwerp microplastics is een hot topic en je kunt het heel goed hangen aan hedendaags nieuws,” vertelt Maaike. “Zo zijn onlangs microplastics verboden die bewust aan (cosmetica)producten worden toegevoegd, zoals scrubdeeltjes en glitters. De leerlingen weten nog niet precies wat microplastics inhouden en wat de gevolgen zijn op lange termijn. Maar het gaat wel steeds meer leven en door de onderzoeken worden ze zich bewuster van het probleem. Om verandering teweeg te brengen, kun je niet vroeg genoeg beginnen. Het gaat stapje voor stapje.”

Hoe ben je zelf met het onderwerp microplastics in aanraking gekomen?

“Ik volgde Dick Vethaak, een inmiddels gepensioneerde professor ecotoxicoloog en emeritus hoogleraar waterkwaliteit en gezondheid, die o.a. onderzoek deed naar microplastics en er veel over schreef. Hoe meer ik er over las, hoe groter de shock. Destijds was er nog weinig over bekend. En dan ga ik mij er in vastbijten,” vertelt Maaike.

De kleine stukjes plastic zitten inmiddels overal en komen in het milieu en water terecht doordat grote stukken plastic uit elkaar vallen, of door het gebruik van producten die kleine deeltjes plastic bevatten, zoals kleding, cosmetica, schoonmaakmiddelen, verf en autobanden. Het komt dan onder andere via het drinkwater in ons lichaam.

Toen er zeven jaar geleden een oproep kwam van een universiteit uit Australië, die scholen zocht om protocollen over microplastics te testen in de klas, heeft Maaike zich hiervoor aangemeld. De lessen bleken zo populair dat het nu een vast onderdeel van de lesstof is.

Waarom waterproeven in het Markermeer?

Met de waterproeven die ze tijdens de Plastic Soup Expeditie nemen, laat ze leerlingen zien dat de microplastics in het water zitten. “Leerlingen nemen de waterproeven het liefste van zeewater. Ze kennen immers de Plastic Soup, een opeenhoping van plastic in onze oceanen. Wat ze vaak niet weten is dat er ook plasticdeeltjes in het Markermeer en IJsselmeer zitten. Ze zien immers geen plastic drijven. Maar het is er wel! Dat blijkt ook uit de waterproeven die ze tijdens de vaartocht hebben genomen,” vertelt Maaike.

Op zich vinden de leerlingen de resultaten van het onderzoek nog niet zo spannend. Ze zwemmen immers niet in dit water en drinken het ook niet. Maar wat de leerlingen niet weten is dat dit grootste zoetwatermeer van West-Europa een van de belangrijkste leveranciers van ons drinkwater is en dat deze gevonden microplastics niet uit het drinkwater gefilterd kunnen worden. Hierdoor komen de microplastics uiteindelijk via het drinkwater ook in ons lichaam terecht. En dat zet ze aan het denken.

Inmiddels weten we dat microplastics overal zitten. Ze hebben al plastic deeltjes gevonden in hersenen, een placenta en bloed. “De volgende stap zou zijn dat ik leerlingen kan laten zien dat de plastic deeltjes ook in hun lijf zitten. Ik moet nog even uitdokteren hoe ik dat ga doen. Maar hoeveel impact zou dat genereren? Je begrijpt, ik ben voorlopig nog niet klaar met dit onderwerp. Er is nog zoveel om te ontdekken en onderzoeken,” besluit Maaike.

Wat is een logische opbouw van de lessen rond microplastics?

“De leerlingen hebben geen verbinding met het water. Om meer impact te genereren en beter te begrijpen wat de gevolgen zijn van (micro)plastics in het oppervlaktewater beginnen we in de klas met een uitleg over plastics en microplastics. Wat is het, hoe ontstaat het en waarom is het een probleem? Daarna laat je ze een film zien en vervolgens gaan leerlingen zelf onderzoek doen. Ze brengen met een voedselweb ‘wie eet wie’ in kaart, volgen waterstromingen zodat ze weten waar het drinkwater vandaan komt en gaan op zoek naar meer artikelen over dit onderwerp. Sommigen vinden het boeiend en lezen meer, anderen hebben zoiets van ‘dit is niet mijn wereld’. En soms heeft het zoveel impact dat leerlingen in 5 havo er een proefschrift over schrijven, zoals bij ons het geval was,“ vult Maaike enthousiast aan.

Met deze opbouw wordt in ieder geval ook het doel van de zeiltocht en het nemen van watersamples duidelijker. Daarnaast krijgen leerlingen meer kennis over (micro)plastics en creëer je uiteindelijk meer bewustwording.

Vaar je meerdere dagen, dan kun je zelfs op verschillende plekken watermonsters nemen en deze met elkaar vergelijken. Bijvoorbeeld bij de Marker Wadden in het Markermeer, op het IJsselmeer en in een haven. Op deze manier krijgen leerlingen inzichtelijk waar plastic zich ophoopt en daar kun je dan weer een mooi een gesprek over voeren.

Hoe hebben de leerlingen het ervaren?

“Je hebt twee groepen. De ene groep vindt het heel leuk en het interessant en doet actief mee. De andere groep is blij dat ze geen wiskunde hebben en gaan lekker chillen. Normaal gezien hebben de leerlingen altijd wel wat te klagen, maar deze keer hebben ze niets gezegd. Dus eigenlijk is dat is een goed teken. En het weer was natuurlijk top. Dat is natuurlijk altijd goed,“ besluit ze lachend.

Laatste tip voor scholen die met OV reizen

De twee leraren en 25 leerlingen reisden met de trein en bus naar Bataviahaven in Lelystad. Als je met leerlingen tot 18 jaar reist, kun je buiten de spits reizen en betaal je aanzienlijk minder per leerling. Maaike betaalde voor de treinreis van haar leerlingen tussen Almere en Lelystad slechts 7,95 euro i.p.v. de gebruikelijke 22 euro die ze normaal kwijt zou zijn. Dit bespaart een hoop geld en de kaartjes konden ze gemakkelijk bestellen via de NS-app.

Over de Plastic Soup Expeditie

Jullie voeren zelf de lessen rond (micro)plastics, de plastic dieet challenge en het nemen van de watersamples uit tijdens een vaartocht. Hiervoor krijgen jullie lesmateriaal en een docentenhandleiding die beiden speciaal voor scholen ontwikkeld zijn door de Plastic Soup Foundation en GLOBE, de educatietak van NASA. Tijdens de lessen kunnen jullie ook de protocollen van GLOBE volgen, zodat de resultaten worden meegenomen in het mondiale onderzoek naar microplastics. Maar dat hoeft niet.

De lessen sluiten onder andere aan bij biologie, aardrijkskunde, wis-, natuur-, scheikunde en zelfs Engels, vanwege de vele Engelse termen. De leerlingen leren onderzoeken, filtreren en werken met microscopen.

Wil jij ook op Plastic Soup Expeditie met de klas?

Bekijk het Plastic Soep Expeditie arrangement voor scholen en jeugdgroepen, dat bestaat uit een introductie les, challenge en een zeiltocht met verdiepende les over microplastics, die jullie zelf uitvoeren. Of neem contact op met onze medewerkers. Zij kunnen jullie meer vertellen over dit bijzondere arrangement en weten precies welk schip bij jullie wensen past.

Met dank aan Helen Parkhurst Daltonschool uit Almere voor het maken van de videobeelden.

Meer lezen?

NAUPAR sponsort gratis lesmateriaal over microplastics I 6 leuke bestemmingen met jongeren I Zo ziet een dag op een schip er uit tijdens jongerenreis I Zelf koken op schoolreis? Lees deze handige tips I Zo bepaal je een mooie route I Duurzaam alternatief I Droogvallen op de Waddenzee I Een week lang leren, ontdekken en groeien I Plasticvrije tips voor aan boord