De smaakvolle geschiedenis van Nederlandse kaas: van Goudse tot Edammer kaas
Als je het Markermeer ontdekt met een traditioneel zeilschip, is er naast de palingsound, een lekker visje en een bezoekje aan de gezellige Dijk, een andere activiteit in Volendam die je absoluut niet mag missen: kaas proeven! Op de Henri Willig kaasboerderij in Volendam, krijg je een rondleiding en leer je meer over de productie van kaas, proef je het verschil tussen een goede Edammer kaas en een Goudse kaas en zie je met eigen ogen hoe de Nederlandse kaas nog altijd op traditionele wijze met liefde en vakmanschap wordt gemaakt.
Een stukje kaasgeschiedenis
Wist je dat de Hollandse kaas al sinds de Middeleeuwen wordt gemaakt? De kaas was toen vooral bedoeld als een manier om melk langer houdbaar te maken en het zo beter te kunnen bewaren tijdens de winterperiode. Daarnaast was het gezond door de vele eiwitten en vetten uit melk. Door de eeuwen heen ontstonden er steeds meer kaasmakerijen in Nederland en werd kaas steeds populairder. In de 17e en 18e eeuw werd kaas ook verhandeld op kaasmarkten, zoals bijvoorbeeld Edam, Hoorn en Alkmaar. Op deze markten verkochten boeren hun kaas aan handelaren en exporteurs. Tegenwoordig worden er nog steeds vele soorten kaas geproduceerd en hebben we ons ontwikkeld tot de belangrijkste kaasproducent ter wereld. Zo maken we o.a. Goudse en Edammer kaas. Deze kazen lijken op elkaar in hoe ze eruit zien, maar ze hebben wel degelijk verschillende smaken en texturen.
Goudse kaas; een veelzijdige kaassoort met rijke geschiedenis
De bekende Goudse kaas vindt zijn oorsprong in de stad Gouda. De geschiedenis van deze kaas gaat terug tot de middeleeuwen, waarin de boeren in de omgeving van Gouda melk begonnen te verwerken tot kaas. Gouda was een belangrijke handelsstad en de kaas werd verhandeld op de markt in Gouda. Vandaar de naam 'Goudse kaas'.
Goudse kaas wordt gemaakt van volle koemelk en is, in tegenstelling tot andere kaassoorten, niet gebonden aan een bepaalde regio. Wel wordt de naam 'Goudse kaas' beschermd door een Europees keurmerk. Hiermee wordt de oorsprong en kwaliteit van de kaas gegarandeerd. Goudse kaas heeft een kenmerkende gele kleur en een milde, nootachtige smaak. De kaas wordt gemaakt van rauwe of gepasteuriseerde melk en wordt vervolgens gepekeld en gedroogd. De kaas wordt dan gerijpt voor een periode van enkele weken tot een aantal jaar. Hoe langer de kaas rijpt, hoe sterker de smaak wordt.
Een typisch kenmerk van Goudse kaas is de ronde vorm (een wiel) en de donkere korst. Ook de grootte van de kaas kan variëren van klein (ca. 1 kg) tot groot (ca. 15 kg). De kaas wordt vaak verkocht als jonge kaas (4-6 weken), belegen kaas (3-4 maanden), oude kaas (6-9 maanden) en extra oude kaas (meer dan 1 jaar). Naast broodbeleg, kun je de kaas ook goed verwerken in kaasfondue, kaasstengels en kaasplankjes.
Edammer kaas; een van de meest populaire kazen ter wereld
Een andere kaas waar we wereldwijd bekend om staan is de Edammer kaas. De geschiedenis van de Edammer kaas gaat ook terug tot de vroege Middeleeuwen. Het was oorspronkelijk een kaas die werd gemaakt in de stad Edam. In de 16e en 17e eeuw werd Edammer kaas verhandeld in heel Europa. De kaas was populair omdat het lang houdbaar was en gemakkelijk kon worden vervoerd. In de 19e eeuw werd Edammer kaas een van de populairste kazen ter wereld en werd het naar alle uithoeken van de aarde geëxporteerd.
Edammer kaas is te herkennen aan zijn karakteristieke ronde vorm (een bolletje) en rode of gele coating. De kaas is gemaakt van koemelk en heeft een zachte, milde smaak. Edammer kaas wordt gemaakt in verschillende maten, van kleine kaasjes van 200 gram tot grote kaaswielen van 4 kilo.
Het productieproces van Edammer kaas is vergelijkbaar met dat van Goudse kaas. De melk wordt eerst verwarmd en dan toegevoegd met zuursel en stremsel. Vervolgens wordt de wrongel handmatig gesneden en in kaasvormen gedaan om te worden geperst. Na het persen wordt de kaas in een pekelbad gedaan om te zorgen voor een goede smaak en houdbaarheid. Na het pekelbad krijgen de kazen hun kenmerkende coating van rode was.
Naast tussendoortje of als onderdeel van een kaasplankje, kun je de Edammer kaas ook heel goed gebruiken als ingrediënt in quiches, salades en sauzen.
Proef de passie en ambacht op de Henri Willig kaasboerderij
Heb je trek gekregen in kaas en wil je het verschil wel eens proeven tussen een Edammer en Goudse kaas? Maak tijdens je vaartocht over het Markermeer een tussenstop in Edam of zeil verder naar Volendam en bezoek de kaasboerderij van Henri Willig, waar de Nederlandse kaas nog op traditionele wijze met liefde en vakmanschap wordt gemaakt. Tijdens een rondleiding over de biologische melkveehouderij leer je meer over de productie van kaas en verschillende soorten kazen. Daarnaast kun je ze ook proeven in de winkel. Een heuse smaaksensatie en ontdekkingsreis.
Het proeven van kaas is niet alleen een smaakvolle ervaring, maar ook een kennismaking met de cultuur, tradities en vakmanschap. Een bezoek aan een kaasboerderij of een kaasmakerij biedt de mogelijkheid om de boeren en kaasmakers zelf te ontmoeten, hun passie voor het vak te ervaren en meer te leren over het traditionele proces van kaas maken. Het is fascinerend om te zien hoe deze ambachtslieden met toewijding en kennis werken om de beste kwaliteit kaas te produceren.